Waarom wij kiezen voor een liefdevolle aanpak ...

Bij het Michel Berendsen Hondenwelzijnscentrum geloven we in een liefdevolle, begripvolle benadering van honden en hun gedrag. Die keuze is geen hype, maar een bewuste overtuiging die voortkomt uit zowel onze ervaringen als recente wetenschappelijke inzichten. Honden floreren wanneer ze zich veilig en begrepen voelen. Het is dan ook volkomen logisch dat steeds meer mensen zoeken naar alternatieven voor het corrigeren, straffen, dwingen of intimideren van hun hond.

Misschien heb je in het verleden wel gecorrigeerd, omdat dat toen gebruikelijk was, omdat je dacht dat het moest. Omdat je anders 'de baas' niet zou zijn. Misschien werkte het tijdelijk, en voelde dat als een bevestiging. Maar gedrag onderdrukken is iets anders dan gedrag begrijpen en begeleiden. In dit blog leggen we uit waarom we niet kiezen voor harde correctie, en wat je wél kunt doen om op een positieve manier invloed uit te oefenen op je hond.

Wat betekent corrigeren, straffen, dwingen en intimideren?

Wat bedoelen we met corrigeren, straffen, dwingen en intimideren? Voordat we verder gaan, is het goed om te benoemen wat we onder deze begrippen verstaan:

• Corrigeren: je hond laten stoppen met gedrag door hem met een fel uitgesproken ‘Nee!’ of ‘Foei!’ te laten schrikken, zonder dat het woord vooraf is aangeleerd.

• Straffen: je hond fysiek raken of iets onaangenaams toedienen, zoals een tik geven. een ruk aan de slipketting, een strak lijntje achter de oren of het gebruik van een anti-blafband.

• Dwingen: je hond iets laten doen onder druk, bijvoorbeeld gaan liggen door hem fysiek in de juiste houding te duwen of hem ergens mee naartoe sleuren.

• Intimideren: je hond bang maken of onder druk zetten met dreigend gedrag door bijvoorbeeld je hand op te heffen alsof je wilt gaan slaan.

Waarom correcties, straf, dwang en intimidatie op korte termijn wel werkt, maar ... het ook anders kan.

Correcties, straf, dwang en intimidatie kan werken. Je hond stopt met het ongewenste gedrag. Maar waarom werkt het eigenlijk? Vaak omdat hij schrikt of niet meer durft. Dat is iets anders dan écht leren.

Wat zegt de wetenschap?

1. Dominantie is achterhaald

De zogeheten dominantietheorie – dat honden in roedels leven met een strikte rangorde en dat ze door machtsvertoon de baas willen zijn – is inmiddels wetenschappelijk weerlegd. Onderzoekers zijn het erover eens dat honden geen hiërarchisch systeem hanteren zoals vroeger werd gedacht.

'Dominantie moet niet gebruikt worden als verklaring voor gedragsproblemen bij gezelschapshonden. Het is een verkeerd begrepen concept dat leidt tot aversieve training.'

Bron: American Veterinary Society of Animal Behavior (AVSAB, 2021)

2. Negatieve methodes verhogen stress

Onderzoek uit 2024 toont aan dat honden die regelmatig gecorrigeerd of geïntimideerd worden, meer stresshormonen (cortisol) aanmaken. Ze worden sneller angstig, onzeker en kunnen depressieve symptomen ontwikkelen.

'Dogs trained with aversive methods showed significantly more stress-related behaviors and higher cortisol levels than dogs trained with reward-based methods.'

Bron: University of Porto (2024)

3. Gedrag wordt onderdrukt, niet opgelost

Corrigeren, straffen, dwingen en intimideren kan gedrag tijdelijk doen verdwijnen, maar de oorzaak blijft. Een hond die uitvalt uit angst voor andere honden en daarvoor wordt bestraft, leert vooral: 'Andere honden zijn eng én mijn mens doet me pijn als ik ze zie.' Dat maakt het probleem groter in plaats van kleiner.

'Punishment suppresses behaviour but doesn't address the underlying motivation, often increasing fear or frustration.'

Bron: Dog & Dog Welfare Association (DDWA, 2025)

4. Stress verlaagt leervermogen

Tijdens een correctie is het brein van de hond gericht op overleven. Nieuwe informatie komt dan niet binnen. Je hond hoort je misschien wel, maar hij kan niet leren. Dat geldt vooral bij angst of spanning.

Acute stress impairs a dog’s ability to focus and absorb new information, particularly in fear-related contexts.'

Bron: Journal of Veterinary Behavior (2024) '

5. Respect voor de hond als zelfstandig voelend wezen

Vanuit ethisch oogpunt verdient een hond – net als ieder ander levend wezen – respect voor zijn autonomie, emoties en grenzen. Honden hebben lang niet overal een stem in: wij bepalen waar en bij wie ze wonen, welk eten ze krijgen, wanneer ze naar buiten mogen, met wie ze omgaan, wat ze wel en niet mogen doen. Deze fundamentele afhankelijkheid legt al een grote mate van controle en beperking op hun leven.

Wanneer we daarnaast ook nog corrigeren, straffen, dwingen of intimideren, ontnemen we hen niet alleen fysieke en emotionele veiligheid, maar ook de ruimte om op eigen wijze te leren en te communiceren. 

We belemmeren hun vermogen om zichzelf te zijn. In plaats van een relatie gebaseerd op overheersing, vraagt hondenwelzijn om een gelijkwaardigere benadering, waarin we leren samenleven met een ander soort wezen met andere behoeften, zintuigen en grenzen dan wijzelf.

Deze visie sluit aan bij de ethologische benadering van diergedrag, zoals geformuleerd door o.a. Marc Bekoff en Jessica Pierce in The Animals’ Agenda (2017), waarin zij pleiten voor het erkennen van dieren als subjecten met belangen, rechten en een intrinsieke waarde buiten hun nut voor de mens.

Gedrag begrijpen en begeleiden: wat je wél kunt doen

Voordat we gedrag proberen te veranderen, is het belangrijk om eerst stil te staan bij waarom een hond zich op een bepaalde manier gedraagt. Gedrag komt nooit uit het niets. Het is een uiting van onderliggende emoties zoals angst en frustratie. Gedrag kan een direct signaal of mede een gevolg zijn van pijn of ongemak. Je hond kan gedrag vertonen omdat dat bij zijn ras hoort of normaal gedrag voor een hond is. Het is dan ook essentieel om samen met een deskundigen te onderzoeken wat er precies aan de hand is, zodat je niet het gedrag onderdrukt, maar de oorzaak aanpakt. Vanuit het Michel Berendsen Hondenwelzijnscentrum begeleiden wij jou en je hond hierbij op een rustige, liefdevolle manier.

In plaats van corrigeren of straffen, kun je gedrag positief beïnvloeden op manieren die vriendelijk én doeltreffend zijn:

1. Begrens prikkels en maak het je hond makkelijker

Als je hond uitvalt naar andere honden of mensen, is het beter om hem niet te corrigeren, maar in bescherming te nemen. Wandel op rustigere plekken of houd meer afstand. Zo geef je je hond ruimte om te ontspannen, te leren en kun je hem onder deskundige begeleiding geleidelijk laten wennen aan spannende prikkels.

2. Zoek naar de oorzaak en werk daar gericht aan

Gedrag is vaak slechts het topje van de ijsberg. De echte reden ligt daaronder. Is je hond angstig, gefrustreerd, onzeker of heeft hij misschien lichamelijke klachten? Samen met onze gedragsdeskundigen brengen we de oorzaak in kaart en ontwikkelen we een plan van aanpak dat past bij jouw hond. Want pas als de oorzaak wordt aangepakt, kan het gedrag écht veranderen.

3. Beloon het gedrag dat je wél wilt zien

Veel hondeneigenaren zijn geneigd om vooral te reageren op ongewenst gedrag, maar het is juist veel effectiever om gewenst gedrag actief te belonen. Een lekkere beloning, een vrolijke stem of een momentje spelen maakt duidelijk: 'Dit gedrag loont.' Zo versterk je niet alleen het goede gedrag, maar werk je ook aan een positieve band en het zelfvertrouwen van je hond.

4. Vriendelijk begrenzen geeft duidelijkheid zonder stress

Grenzen stellen is nodig, maar het kan ook zonder dreiging of straf. Door bijvoorbeeld met hekjes te voorkomen dat je hond ergens naartoe kan of met een woord dat op een positieve manier is aangeleerd aan te geven dat hij iets niet moet doen, laat je je hond weten wat de bedoeling is. Duidelijkheid zonder dreiging geeft veiligheid, en die veiligheid is de basis van leren.

5. Geef je hond keuzeruimte

Een hond die zelf mag beslissen om afstand te nemen van iets spannends, voelt zich veiliger en is daardoor beter in staat om te leren. Keuzevrijheid verlaagt stress en vergroot het gevoel van controle over de situatie. Je hond leert: 'Ik hoef het niet op te lossen met blaffen of uitvallen, ik mag ook gewoon weg.'

6. Verminder stress actief in het dagelijks leven

Stress stapelt zich op. Als een hond te weinig rust krijgt, te veel prikkels te verwerken heeft of zich constant moet aanpassen, raakt zijn systeem uit balans. Zorg daarom voor voldoende slaap, voorspelbaarheid in de dag, rustmomenten én passende beweging. Ook ontspanningsoefeningen kunnen helpen om het stressniveau te verlagen.

De weg naar beter gedrag begint met begrip

Bij het Michel Berendsen Hondenwelzijnscentrum geloven we dat gedrag pas echt verandert als het begrip groeit. Door te kijken naar de onderliggende oorzaak en samen te werken aan oplossingen die recht doen aan de behoeften van je hond, maak je ruimte voor groei bij je hond én bij jezelf.

En dat is precies wat we bieden: deskundige begeleiding, gebaseerd op wetenschap, ervaring én een diep respect voor de hond als zelfstandig voelend wezen. Want samenleven met een hond begint met luisteren, kijken en begrijpen, niet met overheersen.

Wil je hulp bij het begrijpen en begeleiden van het gedrag van jouw hond? Neem contact met ons op. We denken graag met je mee.

Dit artikel is geschreven op 1-6-2025 door Michel Berendsen. Wil je dit artikel verspreiden? Heel fijn! Doe dat door een link naar deze pagina te plaatsen.

Op dit artikel rust copyright. Kopiëren naar andere sites en het weglaten van bronvermelding is niet toegestaan.