Gezondheid: vaak belangrijke factor bij probleemgevend gedrag

Veel eigenaren kloppen bij ons aan omdat hun hond probleemgevend gedrag laat zien. Ze hebben vaak geen enkel vermoeden dat er iets medisch aan de hand is. Wat wij bij het Michel Berendsen Hondenwelzijnscentrum steeds weer zien, is dat dit bij veel honden wel het geval is.

Wat onderzoek ons leert

Onderzoek van Mills en collega’s uit 2020 [1] toont aan dat pijn vaak een belangrijke rol speelt bij probleemgevend gedrag. Hun bevindingen waren opvallend.

Ongeveer een derde van de onderzochte honden had een aandoening die het gedrag beïnvloedde. In sommige gevallen lag dit aantal zelfs rond de 80 procent. De oorzaken van pijn waren divers en omvatten onder andere aandoeningen aan het bewegingsapparaat, gastro-intestinale problemen, huidproblemen en oorontstekingen.

In het onderzoek wordt aangegeven dat pijn in de praktijk vaak een veel grotere rol speelt bij gedragsproblemen van honden dan wordt gedacht. Toch wordt dit nog te weinig herkend en besproken, waardoor veel honden onnodig blijven rondlopen met pijn.

De link tussen pijn en gedrag is soms ingewikkeld, maar altijd logisch:

• Pijn aan spieren of gewrichten kan ervoor zorgen dat een hond minder wil bewegen of sneller geïrriteerd reageert.

• Buikpijn of problemen met de darmen kunnen een hond chagrijnig, teruggetrokken of juist onrustig maken.

• Jeuk of huidproblemen kunnen leiden tot overmatig krabben, likken of prikkelbaarheid.

Zelfs kleine signalen, zoals een afwijkend loopje, veelvuldig gapen, plots minder spelen of gedrag dat 'gewoon bij het ras zou horen', verdienen aandacht. Ook als het vaak voorkomt, kan het toch pijn betekenen.

Daarom wordt ervoor gepleit dat dierenartsen (en ook eigenaren) altijd alert zijn op mogelijke pijn. Soms kan het nuttig zijn om tijdelijk pijnstillers te geven, ook als er nog geen duidelijke oorzaak is gevonden, om te zien of het gedrag verbetert. Dit kan veel duidelijk maken en het welzijn van de hond flink verbeteren.

Wat wij zien in onze praktijk

Dat medische problemen veelvuldig voorkomen bij probleemgevend gedrag wordt bevestigd in onze praktijk. In onze groep van 24 praktijkcasussen uit 2024-2025 (38% reu, 62% teef; 21% intact, 79% gecastreerd; 75% herkomst buitenland) bleek dat alle honden medische problemen hadden.

De volgende medische problemen kwamen het meest voor:

• 83% had maag-/darmproblemen;

• 83% had problemen aan het bewegingsapparaat;

• 71% had een vitamine B12-tekort;

• 25% had een aantoonbare voedselallergie/-intolerantie;

• 21% had oorproblemen, vaak ontstekingen.
  

Medische problemen kunnen het gedrag van een hond op verschillende manieren beïnvloeden:

• Het gedrag is een directe uiting van pijn: je hond jankt, piept, kreunt of trekt bijvoorbeeld een lichaamsdeel weg omdat hij pijn heeft.

• Het gedrag wordt versterkt door pijn of ongemak: pijn kan een bestaand gedrag erger maken. Een hond die al moeite heeft met andere honden kan door lichamelijke pijn sneller uitvallen of agressiever reageren.

• Het gedrag is bedoeld om (verwachte) pijn te voorkomen of te verminderen: soms gromt of bijt een hond omdat hij aanraking op een pijnlijke plek wil vermijden.

• Het gedrag komt voort uit ervaringen waarin pijn een rol speelde: eerdere negatieve ervaringen met pijn kunnen zorgen dat een hond later onzeker of defensief reageert.

Door de onderliggende medische problemen te behandelen, kan probleemgevend gedrag verminderen, met gedragstherapie beter behandeld worden of zelfs helemaal verdwijnen. Een voorbeeld uit onze praktijk: een hond die de andere hond in huis beet, vertoonde dit gedrag minder na behandeling van pijn in het bewegingsapparaat en suppletie van vitamine B12.

Meest voorkomende probleemgevende gedrag

In onze groep werden de volgende gedragsdiagnoses het meest gesteld:

• 83 procent interactievermijdende agressie: de hond probeert contact te vermijden en reageert agressief als andere mensen, dieren of bijvoorbeeld vervoersmiddelen toch dichtbij komen.

• 58 procent interactievermijdend gedrag: de hond vermijdt interactie, bijvoorbeeld door te vluchten, zich terug te trekken of te negeren.

• 25 procent verlatingsgerelateerde problematiek: moeite met alleen thuis zijn.
  

Gedrag moet altijd gezien worden als een signaal dat er mogelijk pijn meespeelt. Het is een uitnodiging om te onderzoeken wat er lichamelijk aan de hand kan zijn.

Bij het Michel Berendsen Hondenwelzijnscentrum bieden we trajecten en een preventieve check om te onderzoeken of er medische factoren meespelen bij probleemgevend gedrag.

We gaan door met ons evidence informed praktijkonderzoek bij probleemgevend gedrag bij honden.

Dit artikel wordt regelmatig aangevuld met nieuwe gegevens.

Laatste update: 14-08-2025.

Referentie

[1] Mills, D. S., Demontigny-Bédard, I., Gruen, M., Klinck, M. P., McPeake, K. J., Barcelos, A. M., Hewison, L., Van Haevermaet, H., Denenberg, S., Hauser, H., Koch, C., Ballantyne, K., Wilson, C., Mathkari, C. V., Pounder, J., Garcia, E., Darder, P., Fatjó, J., & Levine, E. (2020). Pain and problem behavior in cats and dogs. Animals, 10(2), 318. https://doi.org/10.3390/ani10020318

Dit artikel is geschreven door Michel Berendsen van Michel Berendsen Hondenwelzijnscentrum. Overname is zonder toestemming niet toegestaan. Delen van deze link via social media wordt op prijs gesteld.