Verlatingsangst is vaak geen (of niet alleen) angst

Bij honden die niet goed alleen kunnen zijn, gebruiken we al snel de term ‘verlatingsangst’. Maar in werkelijkheid is er niet altijd – of niet alleen – sprake van angst. De emoties en oorzaken achter dit gedrag zijn vaak veel veelzijdiger en complexer dan de naam doet vermoeden.

Recente inzichten uit wetenschappelijk onderzoek, onder andere van professor Daniel Mills (University of Lincoln, VK), tonen aan dat verlatingsgedrag niet eenduidig is. Bij het Michel Berendsen Hondenwelzijnscentrum volgen we dit onderzoek op de voet en hebben we inmiddels onze werkwijze aangepast. Daarom spreken wij liever over verlatingsgerelateerde problematiek. Deze bredere term doet meer recht aan de variatie in gedragingen én onderliggende oorzaken die spelen wanneer een hond niet goed alleen kan zijn. Door zorgvuldiger te kijken naar wat er werkelijk speelt, kunnen we gericht helpen met afgestemd maatwerk.

Niet elk 'alleen-zijn' probleem is hetzelfde: kijk verder dan ‘verlatingsangst’

Bij verlatingsangst bij honden wordt vaak gedacht dat het alleen om angst gaat, maar er zijn verschillende emoties die een rol kunnen spelen, waarbij angst een van de emoties is:

• verlatingsverdriet: de hond lijdt omdat iemand waaraan hij/zij gehecht is, er niet is;

• sociale paniek: de hond voelt zich niet veilig zonder de nabijheid van een persoon en raakt overstuur door het verlies van die sociale steun;

• frustratie ontstaat door verlies van controle over de situatie, iets of iemand;

• angst voor bijvoorbeeld prikkels van buiten.

Deze emoties kunnen afzonderlijk optreden, maar vaak lopen ze in elkaar over. Daardoor is verlatingsangst geen eenduidig probleem, maar een complex geheel van gevoelens, waarin elke hond op zijn eigen manier reageert. Een goede aanpak begint daarom altijd met het zorgvuldig herkennen van de onderliggende emoties.

Vier verschillende vormen van verlatingsgerelateerde problematiek

Recente inzichten uit wetenschappelijk onderzoek, onder andere van professor Daniel Mills (University of Lincoln, VK), tonen aan dat verlatingsgedrag niet eenduidig is. Gedrag dat eerder als angst werd bestempeld, blijkt in veel gevallen voort te komen uit andere emotionele processen, zoals frustratie of verveling.

Op basis daarvan onderscheiden we nu vier belangrijke categorieën binnen verlatingsgerelateerde problematiek:

1. Honden die hun eigenaar actief proberen op te zoeken

Deze honden raken in paniek wanneer ze gescheiden zijn van een eigenaar. Ze proberen soms letterlijk te ontsnappen om weer bij de eigenaar te komen en raken gefrustreerd, omdat dat niet kan. Ze voelen zich niet veilig zonder eigenaar in de buurt en beschouwen hun huis niet als een constant veilige plek.

2. Frustratie over externe prikkels: 'Ik hoor of zie iets – laat me ernaartoe!'

Sommige honden raken gefrustreerd, omdat ze geluiden van buiten horen of bewegingen van buiten zien. Ze willen ingrijpen of controleren wat er gebeurt, maar kunnen er niet naartoe. Daardoor blijven ze gestrest.

3. Angst en spanning: 'Er is iets buiten, maar ik weet niet wat te doen'

Deze honden maken zich zorgen over hun omgeving, maar reageren niet met actief gedrag. Ze blijven gespannen, stil, teruggetrokken en weten niet hoe ze met het alleen zijn moeten omgaan. Hierdoor blijft hun probleem soms onopgemerkt, terwijl het voor de hond emotioneel zwaar is.

4. Verveling en onderprikkeling: 'Wat moet ik hier in m’n eentje?'

Tot slot zijn er honden die zich vervelen. Ze raken gefrustreerd omdat ze alleen zijn in een saaie, prikkelarme omgeving. Ze zoeken iets om te doen en uiten zich dan bijvoorbeeld door te slopen of overmatig te blaffen.

Onze aanpak: individueel maatwerk op basis van inzicht

Binnen ons centrum werken we met een unieke, integrale aanpak. We kijken naar de hele hond, in plaats van alleen naar het zichtbare gedrag. Bij het Michel Berendsen Hondenwelzijnscentrum geloven we dat verlatingsgerelateerde problematiek nooit met een algemene online-oplossing of standaard trainingsschema kan worden opgelost. Als de oorzaak bijvoorbeeld ligt in frustratie door geluiden van buiten kun je nog zo zorgvuldig oefenen met het opbouwen van de tijd van alleen zijn, maar zullen de problemen daarmee niet worden opgelost. Tijdens het traject onderzoeken we daarom zorgvuldig:

1. Welke vormen spelen bij jouw hond?

Vaak vallen honden binnen meerdere categorieën. Tijdens het intaketraject brengen we nauwkeurig in kaart welke onderliggende drijfveren bij jouw hond een rol spelen.

2. Zijn er medische oorzaken?

Pijn en andere gezondheidsklachten kunnen verlatingsgedrag versterken of veroorzaken. In ons intaketraject vindt een fysieke check door de dierenarts plaats.

3. Wat kan helpen aan ondersteuning?

We bekijken de mogelijkheden van natuurlijke middelen, voeding, mentale en fysieke uitdaging. Dit helpt het stresssysteem van de hond in balans te brengen en het leervermogen te vergroten.

4. Wat is de invloed van jouw manier van zorgen?

De manier waarop jij je hond verzorgt en begeleidt, heeft invloed op hoe veilig hij of zij zich voelt, ook tijdens het alleen zijn. In onze intake nemen we dit zorgvuldig mee. Kleine aanpassingen kunnen een groot verschil maken in herstel en vertrouwen.

5. Welke training is passend?

We maken een training op maat voor jou, je hond en de situatie. Daarin begeleiden we je intensief. We zorgen voor duidelijke, haalbare stappen die aansluiten bij het tempo van jouw hond en de dynamiek binnen jullie gezin. Ook besteden we aandacht aan het versterken van de onderlinge band en het opbouwen van vertrouwen, zodat de training niet alleen gedragsmatig werkt, maar ook emotioneel ondersteunend is. Zo zorgen we ervoor dat jij en je hond samen sterker uit het traject komen en je je geen moment verloren hoeft te voelen.

Aan de slag

Herken jij dit gedrag bij jouw hond en wil je op een respectvolle, doeltreffende manier aan de slag met echte oplossingen? Plan dan een vrijblijvend kennismakingsgesprek met Michel. Samen kijken we naar wat jouw hond écht nodig heeft.

Referentie

de Assis, L. S., Matos, R., Pike, T. W., Burman, O. H. P., & Mills, D. S. (2020). Developing diagnostic frameworks in veterinary behavioral medicine: Disambiguating separation related problems in dogs. Frontiers in Veterinary Science, 6, 499. https://doi.org/10.3389/fvets.2019.00499

Dit artikel is geschreven door Michel Berendsen van Michel Berendsen Hondenwelzijnscentrum. Overname is zonder toestemming niet toegestaan. Delen van deze link via social media wordt op prijs gesteld.